.tr Alan Adı Yönetimi ve TRABİS

Türkiye'de .tr alan adı yönetimi, 1991'den beri ODTÜ tarafından yürütülüyordu. 2008'de yürürlüğe giren 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ile bu yetki Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na geçti. 7 Kasım 2010'da yayımlanan İnternet Alan Adları Yönetmeliğiyle ise görev, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na (BTK) devredildi. BTK, 14 Eylül 2022'de TRABİS (.TR Ağ Bilgi Sistemi) adlı yeni bir sistem kurdu. 2023'te yapılan güncellemelerle, özellikle "a.tr" uzantılı alan adlarının tahsisi için yeni bir düzenleme hayata geçirildi. Bu düzenleme kamu kurum ve kuruluşlarına öncelik tanıyarak, "a.gov.tr", "a.edu.tr" gibi alan adlarını ücretsiz olarak tahsis ediyor. TRABİS sistemiyle .tr alan adlarının yönetimi ve tahsisi daha şeffaf ve düzenli hale getirilmiş oldu.

.tr Alan Adı İstatistikleri ve Yayılımı

TRABİS'in faaliyete geçtiği Eylül 2022'den Eylül 2024 sonuna kadar yaklaşık 810 bin .tr alan adı tahsis edildi. Bu sayı, TRABİS öncesi yaklaşık 460 bin aktif alan adı ile birleştiğinde, toplam aktif .tr alan adı sayısını 1 milyon 270 bine ulaştırdı. Kayıtlara göre en çok kullanılan uzantı 981 bin 821 ile "com.tr" iken, bunu 164 bin 528 ile ".tr", 30 bin 62 ile "gen.tr" ve 28 bin 8 ile "org.tr" takip ediyor. Bu sitelerin büyük çoğunluğu (%84,5) Türkiye'de barındırılıyor. ABD (%5,3), Almanya (%4,3) ve diğer ülkeler ise diğer önemli konumlarda yer alıyor. .tr alan adlarının artan kullanımı, Türkiye'nin dijitalleşme sürecindeki ilerlemesini gösteriyor. Bu büyüme aynı zamanda .tr uzantılı siteler için daha güçlü bir rekabet ortamının oluşabileceğini de işaret ediyor.

Alan Adı Uyuşmazlıkları ve Çözüm Merkezi

.tr uzantılı alan adlarıyla ilgili uyuşmazlıkların çözümü için "TR Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Merkezi" kuruldu. Bu merkez, BTK tarafından düzenlenen "Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması" (UÇM) kapsamında faaliyet gösteriyor. Bilgi Teknolojileri ve İnternet Güvenliği Derneği (BTİDER), İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) ve TOBBUYUM Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Çözüm Merkezi gibi kurumlar, hızlı, etkin ve adil bir şekilde uyuşmazlıkların çözümünü sağlamayı hedefliyor. Alan adı uyuşmazlıklarında mahkemeye gitmeden çözüm arayanlara alternatif çözüm yolları sunuluyor. Uluslararası standartlar ve Türkiye mevzuatı göz önünde bulundurularak bağımsız hakemler aracılığıyla kararlar veriliyor. Bu sayede hem zaman hem de maliyet tasarrufu sağlanırken, hak sahiplerinin mağduriyetleri de önleniyor.